Metin Nedir Hakkında Kısa Bilgi

Metin Nedir Hakkında Kısa Bilgi

Eskiden bir kitabın veya yazının aslında; yazar tarafın­dan yazılmış asıl nüshasına metin denirdi. Günümüz­de yazı hâline gelmiş, yayınlanıp okurun huzuruna çık­mış eselere metin denmektedir. Metin, bir yazıyı biçim, anlatım ve noktalama özellikleriyle oluşturan kelimele­rin bütünü olarak da tanımlanabilir. İnsanların başkala­rıyla iletişim kurmak, kendilerini onlara ifade etmek için bir araya getirdikleri yazılı veya sözlü cümleler top­luluğu metni oluşturur.
Metinler, içeriklerine göre ya da yazılış amaçlarına gö­re farklı isimler alır. Felsefeyle ilgili olanlara felsefi me­tin, edebiyatla ilgili olanlara edebi metin, bilimsel ko­nularda yazılanlara bilimsel metin denir.
Metin bir iletişim aracı ve bir örgü sistemidir. Bu sis­tem, “sözcük – cümle – paragraf – metin” şemasıyla gösterilebilir. Metni oluşturan birimler, birleşerek met­nin ana düşüncesini ya da temasını oluşturur.
Metni oluşturan birliklerin bir kendi anlamı bir de me­tinde kazandığı anlamları vardır. Dil birliklerinin metin­de kazandığı anlam “bağlamla” ilişkilidir. Bu durumda, metinde temel iki ilişki ağı vardır:
Bağlaşıklık: Metni oluşturan kelimeler ve cümlelerin dil bilgisi kurallarıyla birbirine bağlanmasıdır.
Bağdaşıklık: Metni oluşturan parçalar arasındaki an­lam ilişkisidir.
Her metnin bir amacı vardır. Metinde dil, bu amaca yö­nelik işlevde kullanılır. Bu durumda, metinler dilin kul­lanılma işlevine göre sınıflandırılabilir:
Sanatsal Metin
Bu metin türleri içinde sanatsal metinlerin ayrı bir yeri vardır. Sanatsal metinlerin tek bir- anlamı yoktur, an­lamları vardır. Bir metni meydana getiren parçalar ara­sındaki anlam ilişkisine gerçeklik denir.
Edebiyat veya diğer alanlarda yazılan metinler içerik­leri bakımından gruplandırılırken genel olarak ikiye ay­rılır.
a. Kurmaca metinler: Olmadığı hâlde varmış gibi tasarlanmış, kurgulanmış olay ve olgulara kurmaca denir. Kurmaca metinler gerçekte olamayan ancak gerçekmiş gibi, yaşanmış gibi varsayılıp üretilen ve okura sunulan metinlerdir. Kurmaca metinlerde gerçek
yaşamdan alınmış kişi ve olaylar yazarca yeniden işle­nerek, değiştirilip ayıklanarak bir bakıma “düşsel bir gerçekliğe dönüştürülerek” anlatılır. Roman, hikâye, masal, tiyatro, halk hikâyesi, destan gibi türlerde yazı­lan metinler kurmaca metinlerdir.
Bir gün kiraz ağacı evini dolduran konuklara dönmüş, şöyle demiş: “Ey konuklar! Söyleyin bakalım daha ne kadar zaman evimde konuk olacaksınız? Bütün gün evimde rahat rahat oturuyorsunuz. Peki bana ne kira ödüyorsunuz?” Konuklardan solucan ve köstebek: “Bilir misin, biz köklerini saldığın toprağı gece gündüz eşeliyoruz. Böylece sen köklerini rahatça daha derin­lere salabiliyorsun. Gelişiyorsun.” Arılar: “Senin çiçek­lerinin balını kim çıkarıp topluyor? Biz olmasak senin çiçeklerinden hiç bal alınmazdı.” Kuşlar da: “Bizim ne­şeli sesimiz, şarkımız olmasa senin için sıkılırdı. Seni biz eğlendiriyoruz.” demişler. Böylece kiraz ağacı ko­nuklarının da kendisine bir şeyler verdiğini öğrenmiş.
Bu metin, bir masal metnidir. Metinde anlatılanların gerçekle ilgisi yoktur. Tamamen anlatıcının hayal dün­yasında oluşturulmuş kurmaca bir metindir.
b. Kurmaca olmayan metinler: Kurmaca olma­yan metinlerde gerçek olay, kişi ve olgular anlatılır. Ya­zar, gerçeği yansıtır. Anı, tarih, biyografi, gezi yazısı gi­bi türlerde yazılan metinler buna örnek gösterilebilir.
Bir sokak daha dönelim. Toprak kulübeler arasında bir arsa… Ortada bir bostan kuyusu ile bir eşek… Eşeğin arkasında yirmi, otuz metrelik bir ip, ipin ucuna da bir kova bağlanmış… Hayvan, kuyu ile kulübelerden biri arasındaki yol üzerinde akşam piyasası yapar gibi ağır ağır gidip geliyor… Onun her gelişinde kova bir kere kuyuya dalıp çıkıyor, böylelikle de kulübenin su ihtiya­cı gideriliyor…
Reşat Nuri Güntekin, Yollarda
Bu metin kurmaca olmayan bir metindir. Reşat Nuri, gözlemlerini bir fotoğraf gerçekliğiyle yansıtmıştır.